Skip to content

Jak bezpieczny jest lek Zolgensma?

Według stanu na styczeń 2022 roku, lek Zolgensma przyjęło ok. 1700 dzieci na świecie. W świetle uzyskanej wiedzy profil bezpieczeństwa terapii genowej leku Zolgensma jest korzystny pod warunkiem ścisłego przestrzegania zaleceń producenta oraz Europejskiej Agencji Leków.

Leku terapii genowej jest też powiązany z ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych o różnym nasileniu.

Hepatotoksyczność

Podobnie jak inne leki do terapii genowej przyjmowane ogólnoustrojowo, lek Zolgensma wykazuje działanie toksyczne na wątrobę. Toksyczność jest zależna od wielkości dawki – wyższe dawki są proporcjonalnie bardziej szkodliwe i mogą prowadzić do ciężkiego uszkodzenia wątroby. Przyczyną jest bardzo duża zawartość obcego białka wirusowego w preparacie.

Negatywny wpływ leku na wątrobę można znacznie zmniejszyć, stosując sterydy (np. prednisol). Przyjmuje się je osłonowo do czasu, aż organ ten się zregeneruje, co zwykle trwa kilka miesięcy (w pojedynczych przypadkach kilkanaście miesięcy).

Obniżona odporność

Sterydy (kortykosteroidy) hamują działanie układu odpornościowego, przez co z jednej strony organizm nie atakuje wirusa będącego głównym składnikiem terapii genowej, a z drugiej strony – łatwiej ulega innym infekcjom oraz trudniej je przechodzi. W skrajnych przypadkach – jeśli terapia genowa zostanie podana bardzo słabemu dziecku – dodatkowe osłabienie układu odpornościowego może spowodować zagrożenie życia. Niekiedy bardzo słabym pacjentom zaleca się rozpoczęcie leczenia innym lekiem, np. nusinersenem, i podanie terapii genowej dopiero po wzmocnieniu.

Mikroangiopatia zakrzepowa

Mikroangiopatia zakrzepowa (thrombotic microangiopathy, TMA) to grupa kilku schorzeń o różnej etiologii, w których przebiegu stwierdza się małopłytkowość, niedokrwistość hemolityczną i ostre uszkodzenie nerek. Przyczyną TMA jest niekontrolowana alternatywna aktywacja tzw. układu dopełniacza – grupy białek odpowiedzialnych m.in. za nieswoistą odpowiedź odpornościową. Do najczęstszych objawów TMA należą drgawki, wybroczyny podskórne i częściowa lub całkowita niedoczynność nerek objawiająca się zatrzymaniem moczu i postępującą opuchlizną całego ciała. Jest to stan zagrażający życiu. W leczeniu stosuje się m.in. hemodializę i plazmaferezę (filtrację osocza krwi).

Odnotowano 6 przypadków ciężkiej mikroangiopatii zakrzepowej występującej w ciągu 1–2 tygodni po podaniu leku Zolgensma. Związek z terapią genową jest niejasny. Od marca 2021 r. przed zakwalifikowaniem do podania leku Zolgensma w Unii Europejskiej należy obowiązkowo wykonać dodatkowe badanie morfologii krwi celem określenia poziomu płytek krwi oraz kreatyniny. Po podaniu terapii genowej należy ściśle monitorować pracę nerek poprzez cotygodniowe określanie poziomu płytek krwi. W razie wystąpienia małopłytkowości należy wykonać diagnostykę w kierunku niedokrwistości hemolitycznej.

Uszkodzenie mięśnia sercowego

Uszkodzenie mięśnia sercowego obserwowano u myszy laboratoryjnych, którym podawano onasemnogen abeparwowek w ramach badań przedklinicznych. Wystąpiło też w pojedynczych przypadkach u dzieci leczonych lekiem Zolgensma, prowadząc do zagrożenia życia. Ponieważ u dzieci chorych na ostrą postać SMA względnie często występują wrodzone wady serca, przed zakwalifikowaniem do leczenia genowego niezbędne jest badanie kardiologiczne. W Kanadzie dobry wynik badania kardiologicznego jest warunkiem zastosowania terapii genowej.

W świetle aktualnej wiedzy dzieci mające poważniejsze wady serca nie powinny przyjmować leku Zolgensma.

Stosowanie u cięższych dzieci

Zakres dopuszczenia leku Zolgensma w Unii Europejskiej dopuszcza jego podanie chorym o dowolnej masie ciała. Biorąc pod uwagę, że dawka leku – a zatem ilość przyjętego wirusa – jest wprost proporcjonalna do wagi ciała, w 2020 roku europejscy eksperci opublikowali wspólne stanowisko, zgodnie z którym lek Zolgensma powinien być stosowany w celach terapeutycznych wyłącznie u chorych o wadze ciała nie wyższej niż limit bezpieczeństwa 13,5 kg. W kolejnych latach podejmowano – z powodzeniem – próby podawania leku pojedynczym dzieciom o większej wadze, niekiedy do 17–18 kg. Poza zwiększoną reakcją ze strony wątroby (w związku z proporcjonalnie większą dawką leku) nie zaobserwowano nietypowych działań niepożądanych.

W marcu 2021 r. producent zobowiązał się do przeprowadzenia badań bezpieczeństwa i skuteczności leku Zolgensma u chorych o wadze ciała między 13,5 a 21 kg.

Zgłaszanie działań niepożądanych

Producent leku jest w USA zobowiązany do monitorowania działań niepożądanych u każdego chorego przez 15 lat od zastosowania terapii genowej. Odbywa się to m.in. poprzez wzywanie pacjenta na regularne wizyty kontrolne.

Rodzice lub opiekunowie dzieci, które otrzymały eksperymentalny lek w ramach badań klinicznych, powinni zgłaszać wszelkie działania i zdarzenia niepożądane do kierownika badania. Rodzice lub opiekunowie dzieci, które otrzymały lek Zolgensma w ramach programu dostępu humanitarnego, mogą zgłaszać działania niepożądane albo do lekarza prowadzącego, albo do producenta za pomocą poczty email na adres [email protected] (w miarę możności w języku angielskim).

W Polsce podmiotem odpowiedzialnym za lek Zolgensma jest Novartis Poland sp. z o.o. – działania niepożądane należy zgłaszać na adres [email protected] lub poprzez całodobową pocztę głosową tel. 22 375 48 80.

Back To Top