Rdzeniowy zanik mięśni jest chorobą o zróżnicowanym przebiegu i związaną objawami o różnym stopniu natężenia. Aby ułatwić jej opis, w latach 1980. podzielono SMA na cztery typy (postaci), odzwierciedlające etap rozwoju ruchowego, który pacjent zdołał osiągnąć, zanim choroba zaczęła odbierać mu sprawność. Obecnie, w dobie nowoczesnych leków zmieniających przebieg choroby, klasyfikacja ta ma wartość jedynie historyczną, chociaż nadal bywa stosowana „z przyzwyczajenia”.
Jeżeli objawy pojawią się w ciągu pierwszych kilku–kilkunastu tygodni życia, mówimy o postaci niemowlęcej, zwanej też typem pierwszym SMA i, dawniej, chorobą Werdniga-Hoffmanna. Choroba ma ostry przebieg: niemowlę jest wiotkie, ma osłabiony krzyk i oddech, często nie jest w stanie utrzymać główki ani unieść rączek, krztusi się, słabnie z tygodnia na tydzień. Jeśli natychmiast nie wprowadzi się leczenia, dziecku grożą ciężkie powikłania, włącznie z utratą zdolności oddychania i przełykania.
Dzieci, które umiały utrzymać się bez podparcia w pozycji siedzącej, ale nie zaczęły chodzić samodzielnie przed pojawieniem się objawów, określa się jako typ drugi SMA. Również te dzieci potrzebują specjalistycznej opieki i wsparcia. Powikłania obejmują osłabienie oddechu, przykurcze mięśni i komplikacje ortopedyczne. Szybko wprowadzone leczenie oraz intensywna fizjoterapia są w stanie zapobiec większości powikłań.
O typie trzecim SMA, dawniej zwanym chorobą Kugelberga-Welander, mówi się, jeżeli osoba była w stanie samodzielnie postawić przynajmniej kilka kroków, zanim pojawiły się pierwsze objawy. Jeśli nie wprowadzi się leczenia, chorzy z tą postacią choroby zwykle tracą umiejętność chodzenia w późniejszym dzieciństwie lub wieku młodzieńczym. Poważniejsze powikłania są rzadkie, a chorzy z pomocą sprzętu rehabilitacyjnego zwykle prowadzą w miarę niezależne życie.
Gdy pierwsze objawy pojawiają się w wieku dorosłym, niektórzy lekarze nazywają to typem czwartym SMA. Osoby z tą postacią zwykle przejawiają jedynie lekki niedowład nóg. Nierzadko objawy są na tyle łagodne, że lekarze nie podejrzewają SMA i nie diagnozują w tym kierunku.
Typ SMA | Najwyższy poziom rozwoju motorycznego w razie niestosowania leczenia |
Najczęstszy wiek zaobserwowania pierwszych objawów |
Typ 1 | Nie siedzi bez podparcia | poniżej 6. miesiąca życia |
Typ 2 | Siedzi bez podparcia, nie staje | 6–18 miesięcy |
Typ 3 | Stawia kroki bez podparcia | powyżej 12. miesiąca życia |
Typ 4 | Normalny | powyżej 30. roku życia |
Podział powyższy jest umowny, a wszystkie cztery typy SMA mają to samo podłoże genetyczne. Typu nie określa się w badaniu genetycznym – robi to lekarz neurolog, a można również zrobić to samodzielnie kierując się powyższą charakterystyką.